MAHKEMESİ:... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi


Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen kararın temyizen tetkiki taraf vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü.
K A R A R -
Dava, eser sözleşmesi ilişkisinden kaynaklanan teminat mektubunun iadesi istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince davanın kısmen kabulüne, diğer kısım yönünden ise hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair verilen karara karşı taraf vekillerince istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesince tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, verilen karar taraf vekillerince süresinde temyiz edilmiştir. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ile ""... Tarımsal Sulama DM-6 Yapımı ve ENH İrtibatları İşi"" için yüklenici sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşme kapsamında davaya konu teminat mektuplarının davalıya verildiğini, işin sözleşmeye uygun bir şekilde tamamlanmasına ve teminat mektuplarının iade şartlarının oluşmasına rağmen teminat mektuplarının iade edilmediğini beyanla,Türkiye Garanti Bankası A.Ş"den 24/10/2014 tarihli 1... nolu 210.000,00 TL tutarlı ve Yapı Kredi Bankası A.Ş"den ise 07/07/2015 tarihli ... nolu 6.700,00 TL tutarında 2 adet kesin teminat mektubunun iadesine, bunun mümkün olmaması halinde iptaline karar verilmesini, kesin kabulün yapılıp teminat mektubunun iade edilebilir hale geldiği tarihten itibaren fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla, söz konusu teminat mektupları için ödenen komisyon ücreti, masraf ve benzeri adlar altında yapılan ödentilerin avans faizi ile birlikte müvekkiline ödenmesini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı ile yapılan sözleşmeler gereğince davacı tarafça çalıştırılan işçilerin ... mahkemelerinde alacak davası açtıklarını, teminat mektuplarının iade şartlarının oluşmadığını, buna rağmen iyiniyetli olarak davaya konu 6.700,00 TL bedelli teminat mektubunun iade edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir. İlk derece mahkemesince yapılan incelemede; açılan davaların ""... Tarımsal Sulama DM-6 Yapımı ve ENH İrtibatları İşi"" sözleşmesi kapsamında çalıştırılan işçiler tarafından açılmadığı, diğer sözleşme kapsamında çalıştırılan işçiler tarafından açıldığının anlaşıldığı, bu bakımdan davaya konu teminat mektuplarının iade şartları oluştuğunun kabul edildiği, 18/10/2019 tarihli dilekçe ile davalı vekilinin, sözleşme kapsamındaki işin yapımı aşamasında iş kazası meydana geldiği ve ... Cumhuriyet Başsavcılığı"nın 2014/2204 S. Sayılı dosyası ile soruşturma başlatıldığını iddia etmiş ise de; 6100 sayılı HMK"nın 141. maddesi uyarınca ön inceleme aşamasından sonra savunmanın genişletilmesi mümkün olmadığından, bu konuda davacının açık muvafakati ve ıslah da söz konusu olmadığından davalının bu savunması hakkında araştırma yapılmadığı belirtilerek, 210.000,00 TL bedelli teminat mektubu yönünden davanın kabulüne, 6.700,00 TL bedelli teminat mektubu yönünden ise dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesince verilen bu karara karşı taraf vekillerince süresinde istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. İstinaf başvurusu üzerine yapılan incelemede; tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, verilen karar süresinde taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Taraflar arasında imzalanan 04/11/2014 tarihli ""... Tarımsal Sulama DM-6 Yapımı ve ENH İrtibatları İşi"" sözleşmesinin 9.1. maddesine göre; " Kesin teminat mektubu, kesin kabulü müteakip, yüklenicinin SGK"dan kendisi ve taşeronları için borçsuzluk belgesi alması ve ibraz etmesi, gerektiğinde teftiş verilmesi, madde 11.1"de belirtilen miktarda işçilik bildirmiş olması, yüklenicinin işbu sözleşme kapsamında çalıştırdığı ve işçilerin iş kazası geçirmesi durumunda açacakları maddi ve manevi tazminat davalarında kararların kesinleşmesi veya ilgili işçilerden maddi ve manevi tazminat ile ilgili olarak şirketi ve işvereni ibra eden ibranamelerin alınması, iş kazalarının olması durumunda sosyal güvenlik kurumunun açacağı rücu davalarında ve diğer tazminat davaları ile ilgili olarak kararların kesinleşmesi şartı ile yükleniciye iade edilecektir. Teminat mektubu iadeleri şirketin bankaya düzenleyeceği iade yazısı ekinde sadece ilgili bankaya yapılacaktır. İşin kabulünün herhangi bir nedenle uzaması durumunda yüklenici kesin teminat mektubunu şirketin uygun göreceği süreye kadar uzatmakla yükümlüdür."Aynı sözleşmenin 12.2 maddesine göre; " İşçi ücretleri ve İş Kanununa göre diğer hakları ile tesis ve malzeme bedelleri yüklenici tarafından zamanında ve düzenli olarak ödenecektir. Zamanında ödenmeyen işçi haklarını, şirket yürürlükteki ilgili kanun, tüzük ve yönetmelikler uyarınca yüklenicinin nam ve hesabına işçilere ödemeye ve hakedişlerinden veya teminatlarından kesmeye yetkili olacaktır." düzenlemelerine yer verilmiştir. Davalının elinde tuttuğu teminat mektubu, ilk talepte ödeme kaydını havi, kesin hiçbir koşula bağlı kalmaksızın, ilk yazılı başvuru üzerine derhal ve gecikmeksizin nakde çevrilebilir nitelikte bir mektuptur. İlk talepte ödeme kaydını havi banka teminat mektuplarında banka, muhatabın talebi üzerine herhangi bir itirazda bulunmadan ve muhatabın teminat mektubuna dayanarak talepte bulunma hakkının olduğunu ispat etmesine gerek kalmadan ödeme yapmayı taahhüt etmektedir. Kural olarak bu tür teminat mektuplarında banka, yalnızca şekli manada inceleme yapma yetkisini haiz olup, esasa ilişkin herhangi bir inceleme yapma hak ve yetkisine haiz değildir. Bu sebeple bu tür banka teminat mektuplarının esas itibariyle muhatap lehine olduğu kabul edilmekte olup, banka, lehdarın her uyarısını değil, likit delillere dayanan uyarısını dikkate almak zorundadır. Davacı, teminat mektubunun lehdarı, davalı ise muhatabıdır.Yukarıda sözü edilen maddeler ve özellikle sözleşmenin 9.1. maddesi değerlendirildiğinde; yüklenicinin işbu sözleşme kapsamında çalıştırdığı işçilerin iş kazası geçirmesi durumunda açacakları maddi ve manevi tazminat davalarında kararların kesinleşmesi veya ilgili işçilerden maddi ve manevi tazminat ile ilgili olarak şirketi ve işvereni ibra eden ibranamelerin alınması, Sosyal Güvenlik Kurumunun açacağı rücu davalarında ve diğer tazminat davaları ile ilgili olarak kararların kesinleşmesi şartı ile yükleniciye iade edileceği anlaşılmaktadır. Dava konusu somut olayda davalı vekilinin, sözleşme kapsamındaki işin yapımı aşamasında iş kazası meydana geldiği ve ... Cumhuriyet Başsavcılığı"nın 2014/2204 sayılı dosyası ile soruşturma başlatıldığını iddia ettiği, ancak mahkemece, savunmanın genişletilmesi mümkün olmadığından, bu konuda davacının açık muvafakati ve ıslah da söz konusu olmadığından davalının bu savunması hakkında araştırma yapılmadığı belirtilmiştir. Oysa ki davalının teminat şartlarının gerçekleşmediğini savunması yeterlidir. Mahkemece daha sonra yapılan açıklamaların savunmanın genişletilmesi mahiyetinde kabul edilmesi doğru olmamıştır. Zira genel ispat kuralları gereğince iddia sahibi iddiasını ispat etmek zorunda olup davaya konu olayda da davacı teminat mektubunun iadesi koşullarının oluştuğunu ileri sürdüğüne göre bu iddiasını ispat etme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu bağlamda davacının iade koşullarının gerçekleştiğini sözleşmenin 9.1. maddesi gereğince ispat etmesi gerekmektedir.Bu durumda mahkemece, teminatın iadesi koşullarını düzenleyen anılan madde hükmünün tüm koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği ve buna göre davalının teminatı iade etme yükümlülüğünün bulunup bulunmadığı üzerinde yeterince durulmalıdır.Açıklanan olgular gözden uzak tutularak davacının Garanti Bankası A.Ş."ye ait 24/10/2014 tarihli ...numaralı ve 210.000,00 TL bedelli teminat mektubunun iadesine yönelik davasının kabulü ile davacıya iadesine karar verilmesi doğru olmamış, bölge adliye mahkemesi kararının kaldırılarak ilk derece mahkemesi hükmünün bozulması uygun bulunmuş, bozma nedenine göre davacı vekilinin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak ilk derece mahkemesi hükmünün davalı yararına BOZULMASINA, davacının temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harçların istek halinde temyiz eden taraflara iadesine, 6100 sayılı HMK’nun 373. madde hükümleri gözetilerek dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin ise ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 26/05/2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.