MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki işyeri sigortasından kaynaklanan tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacı vekili; davacının davalıya sigortalı olan iş yerinde 25/07/2013 tarihinde yangın çıktığını ve yangın neticesinde binada ve makinelerde büyük ölçüde hasar oluştuğunu, durumun davalı ... şirketine bildirildiğini, davacıya zararlarına karşılık ibraname imzalamak suretiyle 901.446,27 TL ödeme yapılmışsa da 316.549,00 TL eksik ödeme yapıldığını ve olayda gabinin şartlarının var olduğunu ileri sürerek 316.549,00 TL bakiye makine hasar bedelinin sigorta şirketine ihbar tarihi olan 31.07.2013 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili; davacının zararlarının davalı ... şirketince karşılandığını ve ibra edildiğini, bu nedenle kendilerine husumet yöneltilmeyeceğini, ayrıca talep edilen tazminatın fahiş olduğunu ve davacıya yapılan ödemenin güncelleştirilmesi gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile 299.156,79 TL alacağın 10/11/2013 tarihinden itibaren işleyecek avans (ticari) faiziyle davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine; 15/02/2016 tarihli tashih şerhi ile "299.156,79 TL alacağın" ibaresinin yapılan maddi hata nedeniyle "296.156,79 TL alacağın" olarak düzeltilmesine karar verilmiş; hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dava, taraflar arasındaki işyeri sigorta poliçesi nedeniyle ve gabin hukuksal nedenine dayanan tazminat istemine ilişkindir.
Davacı taraf, davalı tarafından sigortalanan konfeksiyon imalat atölyesinde çıkan yangın sonucu oluşan hasar nedeniyle bakiye hasar tazminatı isteminde bulunmuş, taraflarınca istenen tespit sonucu Bakırköy 13. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2013/48 D. İş sayılı dosyasında aldırılan 10.10.2013 havale ve 30/10/2013 tebliğ tarihli bilirkişi raporuna göre makineler, ekipmanlar ve demirbaşlardaki hasar bedelinin 1.092.057,00 TL olduğu, davalı ... şirketi ile 30/10/2013 tarihinde imzalanan ibraname karşılığı 752.524,00 TL"si makina hasarı olmak üzere 901.446,27 TL tahsil edildiğini, tahsil edilen meblağ ile raporda belirlenen makina hasarı arasında ortaya çıkan 316.549,00 TL tutarında fahiş fark nedeniyle davalının ödediği bedellerin gerçek zararın altında olduğunu ve davacının müzayaka halinde bu ödemeyi kabul etmek zorunda kalıp ibraname imzaladığını iddia etmiş; davalı taraf, sulh görüşmeleri sonucunda ve varılan mutabakat gereği ödeme yapıp poliçelerden doğan sorumluluklarını yerine getirdiğini, davacı tarafından ibraname verildiğini, poliçeden doğan borçlarının ibra nedeniyle son bulduğunu savunmuştur. Mahkemece, ibranamenin makbuz hükmünde olduğu, davacının ödemeyi alabilmesi için imzalamak zorunda bulunduğu ve uğradığı zarar miktarına göre bakiye zararını talep edebileceği, yine temlik edilen alacağın ibranameye konu edilen miktara ilişkin olup bakiye kısma ilişkin bulunmadığını kabul ederek bilirkişi raporuyla saptanan bakiye hasar bedeli için, davacı lehine kısmen kabul yönünde hüküm tesis etmiştir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu"nun 28. (818 sayılı Borçlar Kanunu"nun 21.) maddesinde aşırı yararlanma (gabin) düzenlenmiş olup, maddenin 1. fıkrasında "bir sözleşmede karşılıklı edimler arasında açık bir oransızlık varsa, bu oransızlık, zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden yararlanılmak suretiyle gerçekleştirildiği takdirde, zarar gören, durumun özelliğine göre ya sözleşme ile bağlı olmadığını diğer tarafa bildirerek ediminin geri verilmesini ya da sözleşmeye bağlı kalarak edimler arasındaki oransızlığın giderilmesini isteyebilir" denilmek suretiyle, gabinin unsurları ile sonuçları hüküm altına alınmış. Bu hükümden anlaşılacağı üzere gabinin biri objektif, diğeri de subjektif iki unsuru
bulunmaktadır. Objektif unsur, karşılıklı edimler arasındaki açık değer farkı olup, subjektif unsur ise, zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden yararlanma halidir. Somut olayda bu zor durumda kalma hali esas itibarıyla ciddi bir mali sıkıntı halini ifade etmektedir.
Gabin hukuksal nedenine dayanan fark tazminatı talebine ilişkin davada, müzayaka halinde ibraname imzaladığını iddia eden davacı tarafın bu durumda olup olmadığının, somut deliller ve ayrıntılı incelemeyle tespiti gereklidir.
Davacı taraf, büyük hasar meydana gelen imalat atölyesinde ticari hayatını devam ettirebilmek ve vadesi gelen ödemelerini gerçekleştirmek amacı ile davalı ... şirketi tarafından yapılan ödemeyi (mutabakatname imzalanmadan ödeme yapılamayacağının belirtildiği iddiası ile) mutabakatname imzalayarak kabul ettiği gerekçesiyle müzayaka halinde olduğunu iddia etmiştir.
Mahkemenin bu gerekçesinin hangi somut kanıtlara dayandığı açıklanmadığı gibi, bu konuda yeterli bir araştırma ve inceleme de yapılmamıştır.
Oysa; kural olarak irade özerkliği ve sözleşme serbestisi içinde imzalandığı kabul edilmesi gereken ibranamelerin, müzayaka halinde imzalandığı iddiası ile geçersiz kılınmak istendiği; bu biçimde geçersizliği sağlayarak bunun sonuçlarından yararlanacak olan ve istisnai bir yol olan gabinin hukuksal sonuçlarından yararlanmak isteyen davacı taraf iddiasının doğru olup olmadığının araştırılması gerektiği açıktır.
Bu nedenle de mahkemece; davacıya zor durumda(müzayaka) kalma halinde olduğuna ilişkin delilleri sorulup, davaya konu yangın olayının meydana geldiği 2013 yılından önceye dönük yakın yıllardaki davacının mali durumunun, ticari defter ve kayıtları ile muhasebe belgeleri üzerinden yapılacak incelemeyle saptanması; bu konuda uzman mali müşavir bilirkişi heyetinden, davacının yangın hasarından önceki yakın yıllara ait işletme kar ve zararı, şirket özkaynakları, davacının hasar tarihinde mevcut borç-alacak miktarları konularında ayrıntılı rapor alınması; davacının hasar tarihinden önceki mali durumuna göre, yangından kaynaklanan hasarı bertaraf etme konusunda yeterli özkaynağı olup olmadığının detaylıca irdelenmesi, bu husustaki taraf delillerinin toplanması ile gabinin subjektif unsurunun gerçekleşip gerçekleşmediği irdelenerek oluşacak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken; eksik incelemeyle hüküm tesisi doğru değildir.
2-Bozma ilamının kapsam ve şekline göre, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ:Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA; (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, 16/10/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.